अमेरिका खबर इडिटरियल
अमेरिकामा लास्ट ३० बर्सको सबैभन्दा बढी महंगी – स्टक मार्केट डाउन
अमेरिकी मुद्रास्फीति अक्टोबर महिनामा तीन दशकयताकै उच्च थियो अर्थात् वार्षिक ६.२% दरले वृद्धि—महामारीसित सम्बन्धित आपूर्तिको अभाव र उपभोक्ताको माग बढ्दै गएकोले यसको मूल्य बढ्दै गयो।
द मजदुर विभागहरू वस्तु तथा सेवाहरूको लागि उपभोक्ताहरूले तिर्ने रकम नाप्ने उपभोक्ता-मूल्य सूचकांक सन् १९९० देखिको सबैभन्दा द्रुत वार्षिक गतिले वृद्धि भएको कुरा बतायो। पाँचौं महिनाको लागि मुद्रास्फीति पनि ५% भन्दा बढी थियो।
खाद्य तथा ऊर्जाको अक्सर अस्थिर श्रेणीलाई समावेश नगरिएको तथाकथित मुख्य मूल्य सूचकांक एक वर्ष पहिलेको तुलनामा ४.६% बढ्यो। यो सेप्टेम्बरको ४% वृद्धि भन्दा बढी र १९९१ देखिको सबैभन्दा ठूलो वृद्धि हो।
मासिक आधारमा, सीपीआईले अघिल्लो महिनाबाट अक्टोबर महिनामा मौसमी रूपमा समायोजन गरिएको ०.९% बढायो, सेप्टेम्बरको ०.४% वृद्धिबाट तीव्र गति, र जूनको ०.९% गति बराबर थियो।
नयाँ र प्रयोग गरिएको गाडी, ऊर्जा, फर्निचर, भाडा र चिकित्सा उपचारको लागि लागत बढी भएको अक्टोबर महिनामा मूल्य वृद्धि व्यापक थियो भनी श्रम विभागले बतायो। विमानको भाडा र रक्सीको मूल्य घट्यो।
म्याक्रोपोलिसी पर्सपेक्टिभ्सका वरिष्ठ अर्थशास्त्री लरा रोस्नर-वार्बर्टनको विचारमा अमेरिका असामान्य रूपमा उच्च मुद्रास्फीतिको छ महिनाको अवधिमा प्रवेश गर्दैछ।
उनले भनिन्, “मेरो विचारमा हामी एउटा नयाँ चरणमा सर्दैछौं जहाँ मुद्रास्फीति व्यापक छ र जहाँ परिस्थिति अलि बढी तीव्र हुनेछ। “यसको एउटा कारण हो, [सप्लाई-सिक्रीका] नाकाबन्दीहरू छुट्टीको समयमा, धेरै खरिद गर्दा र अर्थतन्त्रले साँच्चै राम्रो गरिरहेको छ, त्यसैले तपाईंको माग पनि तीव्र छ।”
सुश्री रोजनर-वार्बर्टनले एउटा परिवर्तन चलिरहेको देख्छिन् जसमा विगतका महिनाहरूको वृद्धिको विपरीत व्यापक कारकहरूले मुद्रास्फीति बढाउनेछन्, जुन गाडीको मूल्य बढ्दै गएको र कोभिड-१९ खोप उपलब्ध भएपछि सेवाहरू पुन: खोल्दा असाध्यै प्रेरित भएको थियो। तिनले भनिन्, “यसको एउटा भाग अझै पनि क्षणिक जस्तो देखिन्छ तर सायद सबै होइन।
फेडरल रिजर्वका अधिकारीहरूले हालैको मूल्यमा भएको उछाल अस्थायी वा चिरस्थायी हुनेछ कि हुँदैन भनेर पत्ता लगाउन मुद्रास्फीतिसम्बन्धी उपायहरू लाई नजिकबाट नियालिरहेका छन्। त्यस्तो एउटा कारण, भविष्यमा हुने मुद्रास्फीतिबारे उपभोक्ताहरूको आशा हो, जसले आत्म-सन्तुष्टि साबित गर्न सक्छ किनकि परिवारहरूले उच्च तलबको माग गर्ने र भविष्यमा उच्च मूल्य वृद्धि हुने अनुमानमा उच्च मूल्य स्वीकार गर्ने सम्भावना बढी हुन्छ।
न्यु योर्क फेडद्वारा गरिएको सर्वेक्षणअनुसार तीन वर्षपछि उपभोक्ताको मुद्रास्फीति अपेक्षा अक्टोबर महिनामा ४.२% रह्यो जुन सेप्टेम्बरमा जस्तै थियो। सन् २०१३ मा सर्वेक्षण सुरु भएदेखि यता यो स्तर सबैभन्दा बढी छ।
अत्यधिक मुद्रास्फीति हुनुको एउटा प्रमुख कारण, सरकारले निकै लामो समयसम्म प्रोत्साहन दिनुका साथै जागिरको बजारमा पनि वृद्धि भएको छ।
तेस्रो तिमा उपभोक्ता खर्च वार्षिक दर १.६% ले वृद्धि भयो। यो अघिल्लो तिमा १२% वृद्धिबाट तीव्र मन्दी थियो। तथापि, नयाँ गाडी तथा टिकाउ अन्य टिकाउ सामानहरूको अभावले गर्दा यस्तो ह्रास भएको थियो। गत तिमा सेवाहरूमा उपभोक्ता खर्च ७.९% को दरले पुग्यो।
कोभिड-१९ वाइल्ड कार्डको कारक रहेको छ। डेल्टाको विविधताको प्रकोपले गर्मीको अन्तमा यात्रा, मनोरञ्जन र घनिष्ठ अन्तरक्रिया समावेश भएका अन्य सेवाहरूको मूल्यमा दबाब कम भयो। हालैका हप्ताहरूमा कोरोनाभाइरस संक्रमण कम हुँदा सेवाहरूमा खर्च बढेको छ, जसले गर्दा मूल्यमा थप दबाब आउन सक्छ।
कम्पनीहरूले सामग्री प्राप्त गर्न संघर्ष गरिरहेका छन् र महामारी खर्च गर्ने बानीको कारण सामानको माग बढेकोले आदेशमा ढिलासुस्ती गरिरहेका छन्। यातायातको अवरोध, कोभिड-१९ बाट उत्पादन अवरोध र श्रम अभाव भएको छ। सबैभन्दा प्रमुख उदाहरण अर्धचालकको अभाव हो जसले सवारी उत्पादनलाई बाधा पुऱ्याउँछ। नयाँ गाडीको सीमित आपूर्तिले गर्दा नयाँ र प्रयोग गरिने दुवै गाडीको मूल्य बढेको छ।
कोभिड-१९ प्रकोपको प्रतिक्रियामा एसियाका कारखाना तथा बन्दरगाह बन्द भएका कारण अन्य उद्योगहरूलाई पनि प्रभावित गरेको चिपको अभाव झनै खराब भएको छ।
आपूर्ति अवरोध अर्धचालकको अभावभन्दा कता हो कता बढी छ, यसले गर्दा उत्पादन श्रृंखलाभरि कम्पनीहरूलाई असर गर्ने विभिन्न सामग्रीहरूको अभाव हुन्छ। उपलब्ध कामदारहरूको छुट्टै अभावले मुद्रास्फीति र समग्र अर्थतन्त्रमा पनि असर गरिरहेको छ भनी अक्सफोर्ड इकोनोमिक्सका प्रमुख अमेरिकी वित्तीय अर्थशास्त्री क्याथी बोस्टजान्सिकले बताए।
उनले भनिन्, “सबैभन्दा ठूलो कुरा के हो भने, हामीले मुद्रास्फीति बढी भएको देख्नेछौं। “सुध्रिनुअघि नै अवस्था झन् बिग्रन्छ।”
थुप्रै कम्पनीहरूले चर्को खर्च उपभोक्ताहरूलाई दिइरहेका छन्। एउटा ट्रेड एसोसिएसन, नेशनल फेडरेशन अफ इन्डिपेन्डेन्ट बिजनेस-अनुसार अक्टोबर महिनामा लगभग ५३% साना व्यवसायहरूले शुद्ध अर्थात् अन्तिम पटक १९८० को दशकको सुरुतिर देखिएको मूल्य बढाए।
उपभोक्ताको माग धान्न कामदारको अभावले पनि ज्यालामा बढी दबाब दिइरहेको छ । यसले गर्दा कम्पनीहरूले उच्च श्रम खर्च कम गर्न मूल्य बढाउन जोड दिइरहेका छन् । अर्थशास्त्रीहरूको भनाइअनुसार विगत केही महिनाहरूमा रेस्टुराँको मूल्यमा तीव्र वृद्धि तलबबाट उच्च मूल्यमा यो वृद्धिको संकेत हो। अरू क्षेत्रमा पनि यो गति झन्-झनै बढ्दै गइरहेको छ।
महामारीसित सम्बन्धित उत्पादन समस्याका साथै मौसम तथा भौगोलिक कारणले गर्दा खाद्य तथा ऊर्जाको भाउ बढेकोले मुद्रास्फीतिमा पनि वृद्धि भइरहेको छ भनी क्षेत्र फाइनान्सियल कर्पका प्रमुख अर्थशास्त्री रिचार्ड एफ.
तिनले भने, “यी सबै कुराहरू हामीले किराना पसलमा तिर्ने मूल्यमा परिणत भइरहेका छन्।
अर्थतन्त्रभरि लगातार र तीव्र गतिमा मूल्य वृद्धिले गर्दा कम्पनीहरू निरन्तर काम गर्न दौडधूप गरिरहेका छन्।
मूल्य निर्धारण सल्लाहकार तथा PricingAudit.com संस्थापक टम म्याकट्यागर्टले गर्मीको दौडान आपूर्ति श्रृंखलाले चल्ने मुद्रास्फीतिमा निरन्तर वृद्धि भएको अनुभव गर्न थालेको बताए। सन् २०२० को सबैभन्दा बढी बिल योग्य घडी थियो र यो तिनको व्यापारको लागि रेकर्ड तोड्ने वर्ष थियो। तिनका ग्राहकहरूले आफ्नो सीमा जोगाउन सङ्घर्ष गरिरहँदा तिनको सेवाको माग बढेको छ।
फिलाडेल्फियामा बसोबास गर्ने श्री म्याकट्यागगार्टले यसो भने, “यो कहिल्यै नटुंगिएको एउटा पाश हो—तपाईंले एउटा मूल्य वृद्धि लागू गर्नुहुँदा तपाईं नयाँ मूल्य कार्यान्वयन गर्न तयार भइसक्नुभएको छ। “तपाईं चलिरहेको मञ्चमा उभिरहनुभएको बेला लक्ष्यमा हिर्काउन खोज्नु जस्तै हो।”
श्री म्याकट्यागगार्टले मौजूदा ग्राहकहरूबाट व्यापारद्वारा फर्महरू प्रभावित हुन्छन् र प्रतिद्वन्द्वीहरूबाट बजार हिस्सा प्राप्त गर्ने प्रयास गर्ने कुनै स्पेयर क्षमता छैन, केही फर्महरूले कहिलेकाहीं उच्च मागको समयमा गर्न सक्छन् भने। उनले थपे कि उनका ग्राहकहरूको लेखा प्रणाली तीव्र गतिमा बढ्दो लागतको त्यस्तो दायरा अद्यावधिक गर्न डिजाइन गरिएको छैन। अनि उपभोक्तालाई आपूर्ति श्रृंखलामार्फत यी मूल्य परिवर्तनहरू गर्न केही समय लाग्ने भएकोले श्री म्याकट्यागगार्टले उपभोक्ताको मूल्यमा बढी दबाब आउने आशा गरेका छन्।
तिनले भने, “म उपभोक्ताहरूकहाँ जान समय लिन्छु—ट्युबमा जाने रङ वा भाँडा माझ्ने भाँडोमा जाने तार। “यो त झन भैरहेको छ। आखिर उपभोक्तासम्म पुग्न एक वर्ष लाग्न सक्छ।”
साधारणतया, मालसामानको उपभोक्ताको माग कम हुँदै गएपछि, उत्पादन बढेको र कामदारहरूलाई अलग्गिएका कामदारहरू फर्कंदा आगामी वर्षमा आपूर्ति अवरोधबाट मुद्रास्फीतिमाथिको दबाब कम हुने आशा अर्थशास्त्रीहरू गर्छन्। तथापि, तिनीहरूले त्यसको ठाउँमा भाडा र औषधोपचारजस्ता मूल्य-चापका स्रोतहरू राख्ने आशा पनि गरेका छन् जुन निरन्तर भइरहेको छ र त्यसकारण मुद्रास्फीतिको भावी मार्गबारे अनुमान लगाउन यी कुराहरू महत्त्वपूर्ण छन्। भाडा विशेष गरी महत्त्वपूर्ण छ किनभने यसले सी पी आई-को झन्डै एक तिहाइ भाग ओगटेको छ। यसको अधिकांश भाग र गत वर्षको लागि कम भएपछि भाडामा लिने खर्च तीव्र हुन थालेको छ।
gwynn.guilford@wsj.com मा ग्विन गिल्फोर्डलाई लेख्नुहोस्
