मृगौला रोगको रोकथाम यसरी गर्न सकिन्छ

भक्त केसी

२१ साउन, काठमाडौं । नेपालमा मृगौला रोग (Kidney Disease) एक गम्भीर स्वास्थ्य समस्या हो जसले धेरै मानिसहरूको जीवन प्रभावित गरेको छ। मृगौला रोगको रोकथाम, पहिचान, र उपचारका लागि विभिन्न सचेतना कार्यक्रमहरूको आवश्यकता छ। नेपालमा मृगौला रोग र सचेतना कार्यक्रमहरूको बारेमा निम्न जानकारी प्रस्तुत गर्दछु :
मृगौला रोगको स्थिति नेपालमा !
रोगको प्रसार: नेपालमा मृगौला रोगको प्रचार प्रसार वृद्धि हुँदैछ। विशेष गरी उच्च रक्तचाप, मधुमेह, र अन्य जीवनशैलीसम्बन्धी रोगहरूको कारणले मृगौला रोगको संख्या बढ्दैछ।
चिकित्सा सुविधा: मृगौला रोगको उपचारका लागि आवश्यक चिकित्सा सुविधा र विशेषज्ञहरूको कमी छ। धेरैजसो उपचार केन्द्रहरू शहरी क्षेत्रमा सीमित छन्।
मृगौला रोगको रोकथाम र सचेतना कार्यक्रम
1. स्वास्थ्य शिक्षा र सचेतना
शैक्षिक कार्यक्रम: विद्यालय, कलेज, र सामुदायिक केन्द्रहरूमा मृगौला रोगको बारेमा सचेतना कार्यक्रम सञ्चालन गर्नु।
मिडिया अभियान: टेलिभिजन, रेडियो, पत्रिका, र सामाजिक सञ्जालमार्फत मृगौला रोगको रोकथाम र उपचारका बारेमा जनचेतना फैलाउनु।
स्वास्थ्य शिविर: गाउँ र दुर्गम क्षेत्रहरूमा स्वास्थ्य शिविर सञ्चालन गरी मृगौला रोगको जाँच र रोकथामका उपायहरूको बारेमा जानकारी दिनु।
2. नियमित स्वास्थ्य जाँच
नियमित परीक्षण: उच्च रक्तचाप, मधुमेह, र अन्य जोखिमयुक्त व्यक्तिहरूलाई नियमित रुपमा मृगौला स्वास्थ्य जाँच गर्न प्रोत्साहित गर्नु पर्छ।
मुफ्त जाँच कार्यक्रम: सरकारी तथा गैरसरकारी संस्थाहरूले निशुल्क मृगौला जाँच कार्यक्रम सञ्चालन गर्नु पर्छ ।
3. स्वस्थ जीवनशैलीको प्रवर्द्धन
स्वास्थ्यकर आहार: स्वस्थ खानपानको महत्त्वको बारेमा जनचेतना फैलाउनु, जसमा ताजा फलफूल, सागसब्जी, कम नुन र कम चिनीको सेवन समावेश जानकारी राख्नु पर्छ ।
शारीरिक गतिविधि: नियमित व्यायाम र शारीरिक गतिविधि गर्ने बानीको प्रवर्द्धन गर्नु लगाउनु पर्छ ।
धुम्रपान र मद्यपानको नियन्त्रण: धुम्रपान र मद्यपानको सेवन घटाउनका लागि सचेतना अभियान सञ्चालन गर्नु पर्छ ।
4. सरकारी पहल र नीतिगत सुधार !
स्वास्थ्य बजेट वृद्धि: मृगौला रोगको उपचार र रोकथामका लागि स्वास्थ्य बजेट वृद्धि गर्नु अति आबस्यक छ ।
स्वास्थ्य बीमा: मृगौला रोगका लागि स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम सञ्चालन गर्नु, जसले गर्दा गरीब र जोखिमयुक्त समूहहरूले आवश्यक उपचार पाउन सक्छन्।
विशेषज्ञ सेवा: मृगौला रोग विशेषज्ञहरूका लागि तालिम र आवश्यक स्रोतसाधन उपलब्ध गराउनु जरुरि देखिन्छ ।
5. समर्थन समूह र परामर्श !
समर्थन समूह: मृगौला रोगीहरूका लागि समर्थन समूह स्थापना गर्नु, जसले मानसिक र भावनात्मक सहयोग प्रदान गर्छ।
परामर्श सेवा: मृगौला रोगीहरू र तिनका परिवारलाई परामर्श सेवा उपलब्ध गराउनु, जसले रोगसँग जुध्न मद्दत गर्छ।
6. अनुसन्धान र डाटाबेस निर्माण !
अनुसन्धान: मृगौला रोगसम्बन्धी अनुसन्धानलाई प्रोत्साहित गर्नु, जसले रोगको रोकथाम र उपचारमा नयाँ उपायहरू पत्ता लगाउन मद्दत गर्छ सचेत रहने छन् ।
डाटाबेस: मृगौला रोगीहरूको डाटाबेस निर्माण गरी रोगको अवस्थाको मूल्यांकन गर्न र प्रभावकारी रणनीति बनाउन मद्दत पुग्छ।
निष्कर्ष,
नेपालमा मृगौला रोगको रोकथाम र उपचारका लागि व्यापक सचेतना कार्यक्रमहरूको आवश्यकता छ। स्वास्थ्य शिक्षा, नियमित परीक्षण, स्वस्थ जीवनशैलीको प्रवर्द्धन, सरकारी पहल, समर्थन समूह, परामर्श सेवा, र अनुसन्धानले मृगौला रोगसँग जुध्न महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ। यी कार्यक्रमहरूको सफल कार्यान्वयनले नेपालमा मृगौला रोगको प्रभाव कम गर्न र जनस्वास्थ्यलाई सुधार गर्न सहयोग पुग्नेछ।
नेपालमा कति डायलसिस (Dialysis) र ट्रान्सपालन सेन्टर ?
नेपालमा मृगौला डायलसिस (Dialysis) र प्रत्यारोपण (Transplantation) सेवा प्रदान गर्ने केन्द्रहरूको संख्या केही वर्षयता बढेको छ। यहाँ यी केन्द्रहरूको संक्षिप्त जानकारी प्रस्तुत गरिएको छ:
डायलसिस केन्द्रहरू
नेपालमा धेरै डायलसिस केन्द्रहरू रहेका छन्, जसले मृगौला रोगीहरूलाई नियमित हेमोडायलसिस सेवा प्रदान गर्छन्। यी केन्द्रहरू मुख्यतया अस्पतालहरू र स्वास्थ्य संस्थानहरूमा अवस्थित छन्। प्रमुख डायलसिस केन्द्रहरू निम्नानुसार छन्:
त्रिभुवन विश्वविद्यालय शिक्षण अस्पताल (TUTH) – काठमाडौं
वीर अस्पताल – काठमाडौं
मेडिसिटी अस्पताल – काठमाडौं
शहीद गंगालाल राष्ट्रिय हृदय केन्द्र – काठमाडौं
बि.पी. कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान – धरान
पाटन अस्पताल – पाटन
चितवन मेडिकल कलेज – भरतपुर
नेपालगञ्ज मेडिकल कलेज – नेपालगञ्ज
पोखरा स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान – पोखरा
नारायणी उपक्षेत्रीय अस्पताल – वीरगञ्ज
मृगौला प्रत्यारोपण केन्द्रहरू
नेपालमा केही प्रमुख मृगौला प्रत्यारोपण केन्द्रहरू रहेका छन्, जहाँ विशेषज्ञ चिकित्सकहरूले मृगौला प्रत्यारोपण सेवा प्रदान गर्छन्। प्रमुख प्रत्यारोपण केन्द्रहरू निम्नानुसार छन्:
त्रिभुवन विश्वविद्यालय शिक्षण अस्पताल (TUTH) – काठमाडौं
यो अस्पताल नेपालमा मृगौला प्रत्यारोपणको प्रमुख केन्द्र मानिन्छ।
वीर अस्पताल – काठमाडौं
वीर अस्पतालले पनि मृगौला प्रत्यारोपण सेवा प्रदान गर्दै आएको छ।
शहीद गंगालाल राष्ट्रिय हृदय केन्द्र – काठमाडौं
यस केन्द्रले पनि मृगौला प्रत्यारोपण सेवा प्रदान गर्दै आएको छ।
नेशनल किड्नी सेन्टर – काठमाडौं
यस केन्द्रले डायलसिस र प्रत्यारोपण दुवै सेवा प्रदान गर्दछ।
मेडिसिटी अस्पताल – काठमाडौं
यस अस्पतालमा पनि मृगौला प्रत्यारोपण सेवा उपलब्ध छ।
निष्कर्ष
नेपालमा डायलसिस र मृगौला प्रत्यारोपण केन्द्रहरूको संख्या बिस्तारै बढ्दै गएको छ, जसले मृगौला रोगीहरूको उपचारमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्दै आएका छन्। सरकारी तथा निजी क्षेत्रका यी केन्द्रहरूले आवश्यक स्वास्थ्य सेवा प्रदान गरी मृगौला रोगीहरूको जीवनस्तर सुधार्न महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्याउँदैछन्।
नेपालमा डिलासिस सेन्टर थोरै छन्
नेपालमा डायलसिस केन्द्रहरूको संख्या आवश्यकताअनुसार पर्याप्त छैन भन्ने कुरा सत्य हो। यो स्वास्थ्य सेवा विशेष गरी ग्रामीण र दुर्गम क्षेत्रहरूमा पहुँचयोग्य छैन। यहाँ केही प्रमुख बिन्दुहरू प्रस्तुत गरिएको छ जसले नेपालमा डायलसिस सेवाको अवस्थालाई स्पष्ट पार्छ:

नेपालमा डायलसिस सेवा सम्बन्धी चुनौतीहरू
केन्द्रहरूको कमी:
डायलसिस केन्द्रहरूको संख्या शहरी क्षेत्रमा मात्र सीमित छ। ग्रामीण र दुर्गम क्षेत्रका बिरामीहरूले उपचारका लागि लामो यात्रा गर्नुपर्ने हुन्छ।
संसाधन र जनशक्तिको कमी:

डायलसिस केन्द्रहरूमा आवश्यक उपकरण, जनशक्ति, र अन्य स्रोतहरूको अभाव छ। यसले सेवाको गुणस्तरमा असर पार्छ।
वित्तीय चुनौतीहरू:

डायलसिस उपचार महँगो छ, र धेरै बिरामीहरूले यसलाई लामो समयसम्म वहन गर्न कठिनाइ महशुस गर्छन्। सरकारी तथा गैरसरकारी सहयोग आवश्यक छ।
चेतना अभाव:
ग्रामीण क्षेत्रमा मृगौला रोग र यसको उपचारका विकल्पहरूको बारेमा कम जानकारी भएकाले बिरामीहरूले समयमै उपचार पाउन सक्दैनन्।
हालको स्थिति र प्रयासहरू नेपालमा केही मुख्य डायलसिस केन्द्रहरूमा बिमारीको चाप छ।
ग्रामीण र दुर्गम क्षेत्रमा डायलसिस केन्द्रहरू स्थापना गर्नुपर्ने आवश्यकता छ। यसका लागि सरकारी तथा निजी क्षेत्रको साझेदारी महत्त्वपूर्ण छ।
वित्तीय सहायता कार्यक्रम:
सरकारी तथा गैरसरकारी संस्थाहरूले डायलसिस उपचारका लागि वित्तीय सहायता कार्यक्रम सञ्चालन गर्नुपर्छ।
जनचेतना कार्यक्रम:
मृगौला रोग र यसको उपचारका विकल्पहरूको बारेमा जनचेतना कार्यक्रम सञ्चालन गर्नुपर्छ, विशेष गरी ग्रामीण क्षेत्रमा।
जनशक्ति विकास:
डायलसिस सेवा प्रदान गर्न आवश्यक जनशक्ति विकास गर्न तालिम र स्रोतसाधन उपलब्ध गराउनुपर्छ।
स्वास्थ्य बीमा योजना:
डायलसिस उपचारलाई कभर गर्ने स्वास्थ्य बीमा योजनाहरू लागू गर्नुपर्छ, जसले बिरामीहरूको आर्थिक भारलाई कम गर्न सहयोग पुर्याउँछ।
नेपालमा डायलसिस सेवाको सुधारका लागि समग्र प्रयासको आवश्यकता छ। सरकारी, निजी, राष्ट्रिय मृगौला केन्द्र (NKC) हेल्थ केयर फाउन्डेसन-नेपालद्वारा सञ्चालित नेपालमा सबैभन्दा ठूलो हेमोडायलाइसिस उपचार सुविधा भएको गैर नाफामुखी गैरसरकारी संस्था जस्ता धेरै आवश्यक छ।

The post मृगौला रोगको रोकथाम यसरी गर्न सकिन्छ first appeared on Khabar Breaking.