नेपाल प्रोफाइल – टाइमलाइन

  • प्रकाशित19 फरवरी 2018

मुख्य घटनाहरूको कालक्रम:

माउन्ट एभरेष्ट
छवि क्याप्सन,विश्वको सर्वोच्च शिखर सगरमाथा, जसलाई नेपालमा “सगरमाथा” भनेर चिनिन्छ ।

सन् १७६८ – गोरखा शासक पृथ्वीनारायण शाहले काठमाडौं माथि विजय प्राप्त गरी एकीकृत राज्यको जग बसाले ।

सन् १७९२ – तिब्बतमा चिनियाँसँग पराजित भएर नेपाली विस्तार रोकियो ।

१८१४-१६ – एंग्लो-नेपाली युद्ध; सन्धिमा परिणत हुन्छ जसले नेपालको वर्तमान सीमा निर्धारण गर्दछ।

सन् १८४६ – नेपाल राणा भनिने वंशानुगत मुख्यमन्त्रीहरूको प्रभावमा पर्छ, जसले राजतन्त्रमाथि प्रभुत्व जमाएका छन् र देशलाई बाहिरी संसारबाट अलग गरेका छन्।

सन् १९२३ – बेलायतसँगको सन्धिले नेपालको सार्वभौमिकतालाई पुष्टि गरेको छ ।

निरंकुश राजतन्त्र

सन् १९५० – भारतमा रहेका राणा विरोधी शक्तिहरूले राजासँग गठबन्धन गरे ।

सन् १९५१ – राणा शासनको अन्त्य । मुकुटको सार्वभौमिकता पुनर्स्थापित भयो र नेपाली कांग्रेस पार्टीमा राणा विरोधी विद्रोहीहरूले सरकार गठन गरे।

सन् १९५३ मा न्युजिल्यान्डका एडमन्ड हिलारी र नेपालका शेर्पा तेन्जिङ नोर्गे सगरमाथाको चुचुरोमा पुग्ने पहिलो आरोही बनेका थिए ।

सन् १९५५ – नेपाल संयुक्त राष्ट्रसंघमा सामेल भयो ।

शेर्पा तेन्जिङ नोर्गे र एडमन्ड हिलारी
छवि क्याप्सन,सगरमाथाको चुचुरोमा पहिलो : शेर्पा तेन्जिङ नोर्गे र एडमन्ड हिलारी

सन् १९५५ – राजा त्रिभुवनको निधन, राजा महेन्द्र सिंहासनमा विराजमान भए ।

– 1959 – बहुदलीय संविधान पारित किया गया।

वि.सं. १९६० – बिपी कोइरालाको नेतृत्वमा नेपाली कांग्रेस पार्टी (नेकपा) ले चुनाव जितेपछि राजा महेन्द्रले सत्ता कब्जा गरी संसद्, संविधान र दलीय राजनीति निलम्बन गरे ।

सन् १९६२ – नयाँ संविधानले गैरदलीय परिषद्को व्यवस्था गरेको छ, जसलाई ‘पञ्चायत’ भनिन्छ, जसअन्तर्गत राजाले एकल शक्ति प्रयोग गर्छन् । राष्ट्र पञ्चायतको पहिलो निर्वाचन सन् १९६३ मा भएको थियो ।

१९७२ – राजा महेन्द्रको मृत्यु, वीरेन्द्रको उत्तराधिकारी।

बहुदलीय राजनीति

– 1980 – संवैधानिक जनमत संग्रह सुधार के लिए आंदोलन के बाद। थोरै बहुमत ले विद्यमान पञ्चायती व्यवस्थालाई कायम राख्ने पक्षमा छ । राजा राष्ट्रिय सभाको प्रत्यक्ष निर्वाचनको अनुमति दिन सहमत छन् – तर गैर-दलीय आधारमा।

प्रार्थनाको पाङ्ग्रा काट्दै गरेकी स्त्री
छवि क्याप्सन,धर्मको प्रमुख भूमिका रहेको देशमा एक नेपाली महिलाले प्रार्थनाको पाङ्ग्रा घुमाउँछिन्

१९८५ – नेकपाले बहुदलीय व्यवस्थाको पुनस्र्थापनाका लागि सविनय अवज्ञा अभियान सुरु ग¥यो ।

१९८६ – नेकपाले नयाँ निर्वाचन बहिस्कार ग¥यो ।

सन् १९८९ – भारतसँगको व्यापार र पारवहन विवादका कारण दिल्लीले सीमा नाकावन्दी गर्यो जसले गर्दा आर्थिक स्थिति बिग्रँदै गयो ।

सन् १९९० – नेकपा र वामपन्थी समूहहरूको समन्वयमा प्रजातन्त्र पक्षधर आन्दोलन । सडक प्रदर्शनलाई सुरक्षा बलले दमन गरे जसका कारण मृत्यु भयो र सामूहिक गिरफ्तारी भयो। अन्ततः राजा वीरेन्द्र दबाबमा झुक्छन् र नयाँ लोकतान्त्रिक संविधानका लागि सहमत हुन्छन् ।

वि.सं. २०४८ सालको पहिलो लोकतान्त्रिक निर्वाचनमा नेपाली काँग्रेसले विजय हासिल गरेको थियो । गिरिजाप्रसाद कोइराला प्रधानमन्त्री हुनुभयो ।

राजनीतिक अस्थिरता[सम्पादन गर्ने]

सन् १९९४ – कोइराला नेतृत्वको सरकार अविश्वासको प्रस्तावमा पराजित भयो । नयाँ निर्वाचनले कम्युनिस्ट सरकार गठन हुन्छ ।

1995 – कम्युनिस्ट सरकार भंग।

माओवादी विद्रोही प्रशिक्षणमा
छवि क्याप्सन,माओवादीले राजतन्त्रविरुद्ध रक्तपातपूर्ण युद्ध लडे

सन् १९९५ – एक दशकभन्दा लामो समयसम्म चलेको माओवादी विद्रोहको सुरुवात र हजारौंको ज्यान जाने गरी । विद्रोहीहरू राजतन्त्रको अन्त्य होस् भन्ने चाहन्छन् ।

सन् १९९७ – प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले अविश्वासको मत गुमाएपछि राजनीतिक अस्थिरता बढ्दै गयो।

सन् २००० – १० वर्षमा नवौं सरकारको नेतृत्व गर्दै जीपी कोइराला प्रधानमन्त्री बने ।

दरबार हत्याकाण्ड

सन् २००१ जुन १ – युवराज दीपेन्द्रले राजा वीरेन्द्र, रानी ऐश्वर्य र राजपरिवारका केही सदस्यको हत्या गरेका थिए । राजाका भाइ ज्ञानेन्द्रलाई राजाको मुकुट लगाइन्छ ।

नेपाली राजपरिवारको निधनप्रति शोक व्यक्त
छवि क्याप्सन,गोली काण्डमा मारिएका राजपरिवारप्रति नेपालीको शोक

२००१ जुलाई – माओवादी विद्रोहीहरूले हिंसाको अभियान लाई बढाए। प्रधानमन्त्री जीपी कोइरालाले हिंसाको विरोधमा राजीनामा दिएका छन् । त्यसपछि शेरबहादुर देउवाले नेतृत्व गरे ।

सन् २००१ नोभेम्बर – माओवादीले सरकारसँगको चार महिना लामो युद्धविराम तोड्यो, सरकारसँगको शान्ति वार्ता असफल भएको घोषणा ग¥यो । सेना र प्रहरी चौकीहरूमा समन्वित आक्रमणहरू सुरु गर्नुहोस्।

आपतकालीन अवस्था

सन् २००१ को नोभेम्बरमा चार दिनसम्म चलेको हिंसामा १०० भन्दा बढी व्यक्तिको मृत्यु भएपछि आपतकालीन अवस्था घोषणा गरिएको थियो । राजा ज्ञानेन्द्रले माओवादी विद्रोहीलाई परास्त गर्न सेनालाई आदेश दिए । त्यसपछिका महिनाहरूमा विद्रोही र सरकारी कारबाहीमा सयौं को मृत्यु भएको छ।

– 2002 मई – संसद भंग, आपातकाल की स्थिति को बढ़ाने को लेकर राजनीतिक टकराव के बीच नया चुनाव बुलाया गया। शेरबहादुर देउवाले अन्तरिम सरकारको नेतृत्व गर्दै संकटकालको घोषणा गरेका छन् ।

सन् २००२ अक्टोबर – राजा ज्ञानेन्द्रले देउवालाई बर्खास्त गरे र नोभेम्बरमा हुने निर्वाचन अनिश्चितकालका लागि स्थगित गरे ।

– 2003 जनवरी – विद्रोही, सरकार ने युद्धविराम की घोषणा की।

युद्धविरामको अन्त्य[सम्पादन गर्ने]

सन् २००३ अगष्ट – विद्रोहीहरू सरकारसँगको शान्ति वार्ताबाट पछि हटे र सात महिना लामो युद्धविराम अन्त्य गरे। त्यसपछिका महिनाहरूमा हिंसाको पुनरुत्थान र विद्यार्थी/कार्यकर्ताहरू र प्रहरीहरूबीच बारम्बार झडपहरू देखा पर्छन्।

सन् २००४ अप्रिल – नेपाल विश्व व्यापार संगठन (डब्लुटिओ) मा सामेल भयो ।

– 2004 मई – विपक्षी समूहों द्वारा लोकतंत्र पर वापसी की मांग करते हुए सड़क विरोध प्रदर्शन। राजावादी प्रधानमन्त्री सूर्यबहादुर थापाले पदबाट राजीनामा दिएका छन् ।

निरंकुश राजतन्त्र पुनस्र्थापना

सन् २००५ फेब्रुअरी – राजा ज्ञानेन्द्रले माओवादी विद्रोहीलाई परास्त गर्नुपर्ने भन्दै सरकार बर्खास्त गरे, निरंकुश राजतन्त्रको पुनस्र्थापना गरे र आपतकालीन अवस्थाको घोषणा गरे ।

सन् २००५ अप्रिल – राजा ज्ञानेन्द्रले अन्तर्राष्ट्रिय दबाबसामु झुकाए, आपतकालीन अवस्था हटाए र संसद् पुनःस्थापना गरे ।

नोभेम्बर २००५ – माओवादी विद्रोही र प्रमुख विपक्षी पार्टीहरू प्रजातन्त्र को पुनर्स्थापना को उद्देश्य ले एक कार्यक्रम मा सहमत।

सन् २००६ अप्रिल – प्रत्यक्ष शाही शासनको विरोधमा हप्तौंसम्म चलेको हिंसात्मक हडताल र प्रदर्शनपछि राजा ज्ञानेन्द्र संसद पुनस्र्थापना गर्न सहमत भए । माओवादी विद्रोहीले तीन महिनाका लागि युद्धविरामको आह्वान गरेका छन् ।

– 2006 मई – संसद ने राजा के राजनीतिक शक्तियों को रोकने के लिए सर्वसम्मति से मतदान किया। सरकारले माओवादी विद्रोहीसँग शान्ति वार्ता गरिरहेको छ ।

शान्ति सम्झौता

सन् २००६ को नोभेम्बरमा सरकारले माओवादीसँग विस्तृत शान्ति सम्झौता (सीपीए) मा हस्ताक्षर ग¥यो र एक दशक लामो द्वन्द्वको औपचारिक अन्त्य ग¥यो ।

२००७ जनवरी – माओवादी नेताहरू अस्थायी संविधानको शर्तअन्तर्गत संसद्मा प्रवेश गरे।

माओवादी सरकारमा सहभागी

अप्रिल २००७ – माओवादी अन्तरिम सरकारमा सामेल भयो, यो कदमले उनीहरूलाई राजनीतिक मूलधारमा ल्याउँदछ।

सन् २००७ सेप्टेम्बर – माओवादी विद्रोहको अन्त्यपछि राजधानीमा पहिलो पटक काठमाडौँमा तीन वटा बम आक्रमण भएको थियो ।

राजतन्त्रको अन्त्यको माग गर्दै माओवादीले अन्तरिम सरकार छाडेको थियो । मंसिरमा हुने संविधानसभाको निर्वाचन स्थगित भएको छ ।

राजतन्त्रको अन्त्य

डिसेम्बर २००७ – संसदले माओवादीहरूसँग शान्ति सम्झौताको एक भागको रूपमा राजतन्त्रको उन्मूलनलाई अनुमोदन गर् यो, जो सरकारमा पुन: सामेल हुन सहमत भए।

मतदान गर्न पूर्व विद्रोहीको लाइन
छवि क्याप्सन,गोलीदेखि मतपेटिकासम्म: पूर्व विद्रोहीहरू अप्रिल २००८ मा ऐतिहासिक चुनावमा भाग लिन्छन्

सन् २००८ को जनवरी – दक्षिणी तराईको समथर भूभागमा शृङ्खलाबद्ध बम विष्फोटहुँदा दर्जनौंको मृत्यु भयो र घाइते भए, जहाँ अधिकारकर्मीहरूले क्षेत्रीय स्वायत्तताको माग गर्दै आएका थिए।

सन् २००८ अप्रिल – पूर्वमाओवादी विद्रोहीहरूले नयाँ संविधान सभाको चुनावमा सबैभन्दा ठूलो सङ्ख्यामा सिट जिते, तर पूर्ण बहुमत प्राप्त गर्न असफल भए।

सन् २००८ मे – नेपाल गणतन्त्र बन्यो ।

सन् २००८ जुन २००८ – माओवादी मन्त्रीहरूले अर्को राज्य प्रमुख कसलाई बनाउने भन्ने विवादमा क्याबिनेटबाट राजीनामा दिए।

सन् २००८ जुलाई – रामवरण यादव नेपालको पहिलो राष्ट्रपति बने ।

सन् २००८ अगष्ट – माओवादी नेता पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले गठबन्धन सरकार गठन गरे, जसमा नेपाली कांग्रेस प्रतिपक्षमा गयो ।

माओवादीले सरकार छाडे

सन् २००९ मे २००९ – पूर्व विद्रोही लडाकुहरूलाई सेनामा समायोजन गर्ने विषयमा राष्ट्रपति यादवसँग विवाद भएपछि प्रधानमन्त्री प्रचण्डले राजीनामा दिए।

2009 मे – बेलायतले बेलायती सेनामा कम्तीमा चार वर्ष सेवा गरेका गोर्खा सैनिकलाई बेलायतमा बसोबास गर्न दिने घोषणा गरेको छ ।

डिसेम्बर २००९ – सुदूर पश्चिममा माओवादी नेतृत्वको भूमि हडपेपछि भएको झडपमा चार जनाको मृत्यु भयो, जसले शान्ति प्रक्रियाको डर लाई बढावा दियो।

संविधान माथिको गतिरोध

सन् २०१० मे २०१० – संविधानसभाले संविधान निर्माणको समयावधि थप गर्ने निर्णय ग¥यो।

– 2011 जनवरी – संयुक्त राष्ट्र ने अपनी शांति निगरानी मिशन को समाप्त किया।

2012 जेठ – संविधानको मस्यौदा तयार गर्न नसकेपछि संविधानसभा विघटन भएको छ ।

2013 नोभेम्बर – वामपन्थी नेपाली कांग्रेसले दोस्रो संविधान सभाको निर्वाचनमा विजय हासिल गर्दै पूर्वमाओवादीलाई तेस्रो स्थानमा धकेलेको छ र कुनै पनि दललाई बहुमत प्राप्त गर्न सकेको छैन ।

2014 नेपाली काँग्रेसका नेता सुशील कोइराला संसदीय समर्थन प्राप्त गरी प्रधानमन्त्रीमा निर्वाचित हुनुभएको छ ।

2014 सगरमाथामा हिमपहिरोमा परेर १६ जना नेपाली शेर्पा गाइडको मृत्यु भएको छ ।

2014 नेपाल र भारतबीच नेपालको अरुण नदीमा एक अर्ब अमेरिकी डलरको जलविद्युत् आयोजना निर्माण गर्ने सम्बन्धी सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको छ ।

2015 अप्रिल – काठमाडौं र आसपासका क्षेत्रमा गएको ७.८ म्याग्निच्यूडको भूकम्पमा परी आठ हजारभन्दा बढी को मृत्यु भएको छ ।

ऐतिहासिक संविधान

2015 सेप्टेम्बर – प्रदर्शनका क्रममा ४० जनाभन्दा बढीको ज्यान गएपछि मतदानमा ढिलाइ गर्न आह्वान गरिए पनि संसद्ले नेपाललाई धर्मनिरपेक्ष राष्ट्रका रूपमा परिभाषित गर्ने ऐतिहासिक संविधान पारित ग¥यो ।

2015 अक्टोबर – के.पी.प्रसाद नयाँ संविधान अन्तर्गत निर्वाचित हुने पहिलो प्रधानमन्त्री बने।

2016 फेब्रुअरी – भारतको आंशिक समर्थन प्राप्त जातीय अल्पसङ्ख्यक मधेसी समुदायले नयाँ संविधानको विरोधमा ६ महिनादेखि जारी नाकाबन्दी अन्त्य गरेपछि सरकारले इन्धनको रासन हटाएको छ ।

2016 जुलाई – माओवादी पार्टी सत्ता गठबन्धनबाट बाहिरियो । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले संसदमा अविश्वासको प्रस्ताव अघि नै राजीनामा दिएका छन् ।

2016 काठमाडौं – नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ दोस्रो पटक प्रधानमन्त्रीमा निर्वाचित भएका छन् ।

2017 अप्रिल – गृहयुद्धका क्रममा १५ वर्षीया बालिकाको हत्या गरेको अभियोगमा तीन जना पूर्व सैनिकलाई दोषी ठहर गरिएको छ भने पहिलो पटक सेनाका बहालवाला वा पूर्व सदस्यलाई द्वन्द्वसँग सम्बन्धित अपराधमा दोषी ठहर गरिएको छ ।

चीन र नेपालले पहिलो पटक संयुक्त सैन्य अभ्यास गर्ने भएका छन् ।

2017 गत अप्रिलमा भएको आलोपालो सहमतिअनुसार कांग्रेस नेता शेरबहादुर देउवाले पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’लाई हटाएर २०७४ फागुनमा हुने निर्वाचनसम्म कालागि प्रधानमन्त्री नियुक्त गरेका थिए ।

Nepal History | Brief Introduction & Timeline History of Nepal – Nepal Tours (gonepaltours.com)

Timeline of Nepalese history – Wikipedia

TIMELINE: Milestones in political history of Nepal | Reuters

image 20
image 20

History of Nepal: Ancient Period (up to 936 BS) – Gopal, Mahispal, Kirat & Lichchivi Dynasty (12th) – YouTube

अमेरिका खबर इडिटरियल

America Khabar is an online news portal from San Francisco, California. We Cover all Nepalese American news from America and beyond.

Related Posts

डा चिन्तामणी नाथ योगी – सचेत भया !!!

Subject: Article of CM Yogi- समयमै सचेत भया समयमै सचेत भया !!! यस लेखको उद्देश्य कुनै शास्त्रीय व्याख्यान होइन र कुनै विद्वत्ताको प्रदर्शन पनि होइन, न त कुनै लेख लेख्ने प्रदर्शन वा अभिमान…

Read more

जनैपूर्णिमाको महत्त्व वैदिक नियम अनुसार

जनै पूर्णिमाको धेरै धेरै शुभकामना। वैदिक शास्त्र अनुसार रक्षाबंधन कसरी मनाइन्छ ?रक्षाबन्धन दाजुभाइ र दिदीबहिनीबीचको प्रेमलाई मनाउने चाड मात्र होइन; यसको पनि धेरै महत्व छ। वैदिक शास्त्र अनुसार रक्षाबंधन कसरी…

Read more

You Missed

नेपाल चीन बिजनेस समिट, विदेशी लगानी बढाउन निरन्तर सुधारको प्रतिवद्धता

  • By
  • December 4, 2024
  • 8 views

वर्ल्डलिंकका लाइसेन्सहरुको नविकरण; गुणस्तरीय सेवाको प्रतिबद्धता

  • By
  • December 4, 2024
  • 8 views

चन्द्रागिरि बचत तथा ऋण सहकारीमा शिवशंकर मानन्धरको अध्यक्षतामा नयाँ संचालक समिति

  • By
  • December 4, 2024
  • 2 views
चन्द्रागिरि बचत तथा ऋण सहकारीमा शिवशंकर मानन्धरको अध्यक्षतामा नयाँ संचालक समिति

आज स्वर सम्राट् नारायण गोपालको ३४औँ स्मृति दिवस

  • By
  • December 4, 2024
  • 8 views

दुई वटा संसदीय समितिको बैठक बस्दै

  • By
  • December 4, 2024
  • 8 views

राष्ट्रपति पौडेल अस्पताल भर्ना

  • By
  • December 4, 2024
  • 8 views