गाजामा युद्धविराम गर्ने सम्झौताको इजरायलद्वारा अनुमोदन

५ माघ, काठमाडौं । १५ महिना लामो युद्ध र ४६ हजार जनाको ज्यान गइसकेपछि इजरायल र प्यालेस्टिनी लडाकु समुह हमास बीच भएको युद्धविरामको इजरायलले अनुमोदन गरेको छ।इजरायलको मन्त्रिपरिषदले शनिबार गजामा युद्धविराम गर्ने सम्झौतालाई अनुमोदन गरेको समाचार संस्था रोयटर्सले जनाएको छ। ६ साता लामो युद्धविराम सम्झौता आइतबारदेखि कार्यान्वयन हुनेछ ।

इजरेली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहुको लिकुड पार्टीका केही सदस्य र वामपन्थी नेताहरु युद्धविरामको विपक्षमा उभिएकावेला भएको यो सम्झौताको संयुक्त राष्ट्रसंघ, अमेरिकासहित कतार, इजिप्ट लगायत देशले युद्धविरामको स्वागत गरेका छन् ।

यो सम्झौताले लाखौं विस्थापित गाजावासीहरूलाई घर फर्कन अनुमति दिने छ भने बन्धकहरू रिहाइको सुनिश्चितता गर्नेछ ।

इजरायल र हमासबीच ७ अक्टुबर २०२३ मा युद्ध सुरु भएको थियो । हमास लडाकुहरु प्यालेस्टिनी भूमिको गाजा क्षेत्रबाट इजरायलमा प्रवेश गरी आक्रमण गरेर १० नेपाली विद्यार्थीसहित १ हजार २ सय जनाको ज्यान लिएका थिए । नेपालका विपिन जोशीसहित २५० जनालाई बन्धक पनि बनाएर लगेका थिए ।

त्यसपछि इजरायलले जवाफी कारबाही सुरु गरेको थियो । इजरायलले हवाई र स्थल दुवैतर्फबाट कारबाही गर्दा ४६ हजार जनाको मृत्यु भएको छ ।

यसअघि , इजरायली सुरक्षा  मन्त्रिपरिषदले गाजामा युद्धविराम गर्ने सम्झौतालाई अनुमोदनका लागि शुक्रबार सिफारिस गरी पूर्ण मन्त्रिपरिषदमा पठाएको थियो। मन्त्रिपरिषदको ६ घन्टाभन्दा लामो बैठकपछि गजामा १५ महिनादेखि चलेको युद्ध रोक्ने र बन्दी रिहाइका लागि मार्गप्रशस्त गर्न स्विकृती दिएको प्रधानमन्त्री बेन्यामिन नेतन्याहुको कार्यालयलाई उद्धृत गर्दै रोयटर्सले समाचार लेखेको छ।

‘सरकारले गजामा रहेका बन्धक फर्काउने सम्झौतालाई अनुमोदन गर्ने निर्णय गरेको छ। आइतबारदेखि बन्धकहरू छुट्नेछन्,’ प्रधानमन्त्री नेतन्याहुको कार्यालयले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ।

इजरायली मन्त्रिपरिषदको स्वीकृतिपछि अमेरिकी मध्यस्तकर्ता ब्रेट मिकगर्कले सम्झौता कार्यान्वयनको चरणमा रहेको बताएका छन्।उनले सम्झौता कार्यान्वयन आइतबारदेखि हुने र त्यसदिन तीन जनालाई हमासले बन्धकमुक्त गर्ने मिकगर्कले बताएका छन्।

युद्धविराम सङ्गै भोलि तीन इजरायली महिला बन्धकमुक्त हुनेछन्। गाजामा अझै ९८ जना हमासको बन्धकमा रहेको रोयटर्सले जनाएको छ। युद्धविराम तीन चरणमा हुनेछ। पहिलो चरणको युद्धविराम ४२ दिनको हुनेछ।

यो सम्झौताअनुसार युद्धविरामको पहिलो ४२ दिनमा हमासले ३३ जना बन्धक रिहा गर्नेछ भने इजरायलले त्यहाँका जेलमा रहेका प्यालेस्टिनी नागरिकहरूलाई रिहा गर्नेछ।

युद्धविराम घोषणा भएको पहिलो दिन हमासले तीन जना बन्धक रिहा गर्नेछ। सुरूमा महिला र इजरायली सेनालाई हमासले बन्धकमुक्त गर्नेछ। हमासले बन्धकमुक्त गर्ने एक इजरायली नागरिकको बदलामा इजरायलले ३० प्यालेस्टिनी कैदी र एक महिला सैनिकको बदलामा ५० जना कैदी रिहा गर्नेछ।

त्यसको एक सातापछि हमासले चार जना बन्धक रिहा गर्नेछ भने त्यसको बदलामा तोकिएअनुसारको कैदी इजरायलले रिहा गर्नेछ। त्यसपछि एक एक सातामा हमासले बन्धक रिहा गर्ने र इजरायलले प्यालेस्टिनी कैदी रिहा गर्ने सम्झौतामा उल्लेख छ।

पहिलो चरणको युद्धविरामको ४२ दिनभित्रै अर्को सम्झौता गरिसक्नुपर्ने चुनौती मध्यस्तकर्ताहरूलाई रहनेछ। यदी ४२ दिनभित्रै दोस्रो चरणको युद्धविराम सम्झौता नभए इजरायलले फेरि गाजामा आक्रमण गर्न सक्ने खतरा उत्पन्न भएको छ।

पहिलो चरणको युद्धविरामको समयमा इजरायली सैनिक गाजाबाट नफर्कने बरू त्यहाँका वस्तिबाट किनारतिर सर्ने भनिएको छ। त्यस अवधिमा त्यहाँबाट अन्यत्र भागेकाहरू गजामा फर्केर मानवीय सहायता लिन सक्नेछन्।

४२ दिनपछि हुने दोस्रो चरणको युद्धविराममा गाजामा दिगो शान्ति घोषणा गर्ने र हमासले बाँकी भएका बन्धकहरू रिहा गर्ने सम्झौतामा उल्लेख छ। दोस्रो चरणको युद्धविरामपछि इजरायली सैनिक गजा क्षेत्रबाट फर्कने भनिएको छ।

तेस्रो चरणको युद्धविराममा गजामा मारिएका इजरायली बन्धक र इजरायलमा मारिएका प्यालेस्टिनी लडाकुको शव एक अर्कालाई फर्काइने छ। त्यसपछि गाजामा पुनःनिर्माण योजना कार्यान्वयन गरी इजरायल र गाजाको सीमाना खुला गरिने सम्झौतापत्रमा उल्लेख छ।

त्यस्तै ,हमासको बन्धकमा नेपालका विपीन जोशी पनि छन्।कञ्चनपुरका  उनी सुदूरपश्चिम विश्वविद्यालयको कृषि तथा विज्ञान संकायमा अध्ययनकै क्रममा ‘लर्न एन्ड अर्न’ कार्यक्रमअन्तर्गत अघिल्लो वर्षको भदौमा इजरायल गएका थिए। युद्धविराम भएपछि विपिन फर्केर आउने आश बढेको छ। यद्यपि पहिलो चरणको युद्धविराममा हमासले इजरायली बन्धकमात्रै रिहा गर्ने भनेकाले सो अवधिमा विपिन जोशी छुट्ने सम्भावना न्यून छ।दोस्रो चरणको युद्धविराममा उनी छुट्न सक्नेछन्।